Σκορπιός (Λατινικά: Scorpius, συντομογραφία: Sco) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Αυτός και ο Τοξότης είναι οι δύο νοτιότεροι αστερισμοί του Ζωδιακού Κύκλου. Ο Σκορπιός συνορεύει με επτά αστερισμούς, τους Οφιούχο, Ζυγό, Λύκο, Γνώμονα, Βωμό, Νότιο Στέφανο και Τοξότη.
Παρότι βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας,
είναι ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα, αργά τις νύκτες της ανοίξεως
και τα καλοκαιρινά βράδια. Το σωστό επίσημο όνομά του στα ελληνικά είναι Σκορπίος (με τον τόνο στο ι, γενική: «του Σκορπίου»), αφού αυτή είναι η αρχαία ονομασία (όπως λέμε «Λέων» και όχι «Λιοντάρι»). Μόνο ο `Αρατος ονομάζει τον αστερισμό Τέρας μέγα και Μεγαθηρίον (το μεγάλο ζώο), ονομασία που μεταβλήθηκε στην έκδοση του 1720 του Bayer σε Μελαθυρίον. Μυθολογικώς αντιπροσωπεύει τον σκορπιό που σκότωσε τον γίγαντα κυνηγό Ωρίωνα,
και για τον λόγο αυτό θρυλείται ότι βρίσκεται σε αντίθετο σημείο του
ουρανού από τον αστερισμό Ωρίωνα, που ακόμα τον φοβάται. Σε άλλο μύθο
ωστόσο αναφέρονται αρκετοί κλασικοί συγγραφείς, που θεωρούν τον Σκορπίο
υπαίτιο της καταστροφικής πορείας των αλόγων που έσερναν το άρμα του
θεού Ηλίου όταν το οδήγησε ο Φαέθων.
Επί μερικούς (προχριστιανικούς) αιώνες ο Σκορπίος ήταν το μεγαλύτερο ζώδιο, καθώς σχημάτιζε ένα «διπλό αστερισμό» μαζί με τις δαγκάνες του (Χηλαί Σκορπίου). Αργότερα, οι Χηλαί Σκορπίου αποσπάσθηκαν και απετέλεσαν τον γνωστό σημερινό ζωδιακό αστερισμό Ζυγό. Ασφαλώς η μεγάλη έκταση ενός αστερισμού που παριστάνει ένα τόσο μικρό ζώο είναι αναντίστοιχη, και αιτιολογείται ίσως από την αναγκαιότητα να φανεί μεγαλύτερος ο φονέας του μεγάλου Ωρίωνος. Αστρονομικοί συγγραφείς και σχολιαστές μέχρι τη νεότερη εποχή αναφέρουν μερικές φορές τα δύο τμήματα με το συνδυασμένο όνομα Scorpius cum Chelis, ενώ κάποιες αναπαραστάσεις δείχνουν μια ζυγαριά (ζυγό) ανάμεσα στις δαγκάνες του Σκορπιού.
Εκτός από το Scorpius, οι Ρωμαίοι έγραφαν Scorpios και Scorpio. Οι Κικέρων και Μανίλιος δίνουν και τη συγγενική αφρικανική ονομασία Nepa(s), την οποία αντέγραψαν και οι Αλφόνσειοι Πίνακες. Ο Μανίλιος αναφέρει και το ελληνικό επίθετο οπισθοβάμων (= αυτός που περπατά προς τα πίσω). Ο Ολλανδός Grotius γράφει ότι οι «βάρβαροι» αποκαλούσαν τις δαγκάνες Graffias και οι Λατίνοι κατά τον Πλίνιο Forficulae.
Στην αρχαία Κίνα ο Σκορπίος σχημάτιζε ένα σημαντικό τμήμα της μορφής του δυνατού μα και φιλικού Γαλάζιου Δράκου της Ανατολής και της άνοιξης, και αργότερα ήταν η κατοικία του Γαλάζιου Αυτοκράτορα. Αλλά στα χρόνια του Κομφούκιου ήταν η Ta Who (= η μεγάλη φωτιά), ενώ το όνομα Shing Kung (= Ιερός Ναός) χρησιμοποιήθηκε για τους αστέρες της ουράς. Ως ζώδιο πάλι, αντιπροσώπευε για τους Κινέζους τον Λαγό.
Ο Aben Ezra ταύτισε τον Σκορπίο (ή τον Αντάρη) με τον Κεζίλ των Εβραίων, ενώ ο William Drummond γράφει ότι στον ζωδιακό όπως τον γνώριζε ο Αβραάμ ο Σκορπίος ήταν ένας αετός. Κατά την αντιστοιχία των 12 ζωδίων με τις 12 φυλές του Ισραήλ, ήταν το έμβλημα της φυλής του Δαν, απεικονιζόμενος ως εστεμμένο φίδι. Παρόμοια, ως φίδι εμφανίζεται ο αστερισμός σε μία περίοδο της αιγυπτιακής Αστρονομίας, αλλά και σε Βρετανούς ποιητές όπως ο Τόμας Τσάτερτον και ο Έντμουντ Σπένσερ. Στον ζωδιακό της Δενδερά απεικονίζεται ως σκορπιός, ενώ ο Αθανάσιος Κίρχερ παραθέτει το όνομα Ισίας (Statio Isidis) καθώς ο λαμπρός αστέρας Αντάρης υπήρξε κάποτε ένα από τα σύμβολα της Ίσιδος.
Στην Αραβία ο Σκορπίος ήταν γνωστός ως Al Akrab (= σκορπιός), όνομα από το οποίο προήλθαν τα παρεφθαρμένα Alacrab, Alatrab, Alatrap, Hacrab, τα Aakrab, Hacerab του Riccioli και το Akreva στη Συρία. Ο αστερισμός ήταν επίσης σκορπιός, Ghezhdum ή Kazhdum, στην Περσία. Οι Τούρκοι τον ονόμαζαν Koirughi (= ο με ουρά) και Uzun Koirughi (= ο με μακριά ουρά). Οι Ακκάδιοι τον αποκαλούσαν Girtab, «αυτός που κεντρίζει», και «ο Τόπος που Σκύβεις», ονόματα ενδεικτικά του επικίνδυνου χαρακτήρα του αρθρόποδου. Αργότερα στη Μεσοποταμία ήταν σύμβολο του σκότους που συμβάδιζε με τη μείωση της ισχύος του ήλιου μετά τη φθινοπωρινή ισημερία. Η προέλευση του αστερισμού ίσως εντοπίζεται εκεί, κατά τον Jensen περί το 5000 π.Χ.. Οι Βαβυλώνιοι τον ταύτιζαν ως ημερολογιακό ζώδιο με τον όγδοο μήνα του έτους τους, τον Arakh Savna (Οκτώβριος-Νοέμβριος).
Αρχικά στην Ινδία ο Σκορπίος ήταν ο Ali, ο Vicrika και ο Vrouchicam, ο Vrishaman των Ταμίλ. Αλλά αργότερα έγινε ο Kaurpya του Varaha Mihira και ο Kaurba του Αλ Μπιρούνι, μεταφράσεις δηλαδή του ελληνικού «σκορπιός». Στον ζωδιακό των Σιναλέζων ήταν ο Ussika.
Ο Δάντης τον θεώρησε ως un Secchione, «σχηματισμένο σαν κουβά που όλος φωτιά είναι», και στο «Καθαρτήριον» ως Il Friddo Animal, το παγερό ζώο. Ο μεσαιωνικός Άγγλος ποιητής Τσόσερ τον ονομάζει στο House of Fame Scorpioun, ενώ οι αγγλο-νορμανδοί προγόνοι του τον ονόμαζαν Escorpiun και οι Αγγλοσάξονες Throwend.
Σύμφωνα με τον Καίσιο (Caesius) ο αστερισμός αυτός παριστάνει τους σκορπιούς του Ρεχοβοάμ, ενώ ο Νοβίδιος θεώρησε ότι ήταν «ο σκορπιός ή ερπετό που υποχρέωσε τον Φαραώ να αφήσει τους Εβραίους να φύγουν από την Αίγυπτο». Σε άλλες περιπτώσεις ο Σκορπίος μετατράπηκε στον Απόστολο Βαρθολομαίο του, και από τον Weigel σε Πίλο του Καρδιναλίου.
Στο βόρειο σύνορο του Σκορπιού υπήρχε κάποτε ένας μικρός αστερισμός η Αλεπού, Σε λαϊκά βιβλία του 19ου αιώνα ο αστερισμός ήταν ένας Χαρταετός.
Ως ζωδιακός αστερισμός, ο Σκορπίος συνδέθηκε με την Αστρολογία, πολλές προλήψεις και θρύλους, ιδίως από την εποχή των προληπτικών Ρωμαίων. Η ηλιακή δύση του το φθινόπωρο πιστευόταν ότι ασκούσε κακή επίδραση και συνοδευόταν από θύελλες. Αλλά οι αλχημιστές τον είχαν σε μεγάλη εκτίμηση, καθώς πίστευαν πως μόνο όταν ο Ήλιος βρισκόταν στον Σκορπίο ο σίδηρος μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό. Οι αρχαίοι αστρολόγοι τον θεωρούσαν γόνιμο ζώδιο, αλλά «καταραμένο» ως πηγή πολέμων και διχόνοιας, επειδή εκεί τοποθετούσαν τη γέννηση του πλανήτη Άρη, του θεού του πολέμου: ήταν ο Οίκος του Άρεως, ο Martis Sidus του Μανίλιου. Ακόμα πιστευόταν ότι ο Σκορπίος «κυβερνούσε» χώρες όπως η Ιουδαία, η Μαυριτανία, η Καταλωνία, η Νορβηγία, η δυτική Σιλεσία, η Μπαρμπαριά, το Μαρόκο, και πόλεις όπως η Βαλένθια και η ιταλική Μεσίνα. Ο Μανίλιος ισχυριζόταν ότι προστάτευε την Καρχηδόνα, τη Λιβύη, την Αίγυπτο, αλλά και τη Σαρδηνία και άλλα ιταλικά νησιά. Το καφετί ήταν το χρώμα του και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος γράφει ότι η εμφάνιση κομήτη στον Σκορπίο προανάγγελλε μάστιγα ερπετών και εντόμων, ιδιαιτέρως ακρίδων.
Στην εποχή μας ο Ήλιος βρίσκεται μέσα στα όρια του Σκορπίου (η εκλειπτική τέμνει μόνο το βορειοδυτικό του τμήμα) από τις 23 ως τις 29 Νοεμβρίου, μόλις εννέα ημέρες δηλαδή έναντι 19 του Οφιούχου, και οι ημερομηνίες αυτές μετατίθενται προς τα εμπρός με ρυθμό 1 ημέρα ανά 71,1 έτη.
Ο Σκορπίος είναι γνωστός για τη εμφάνιση πολλών καινοφανών αστέρων κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Σημαντικότερος ανάμεσά τους είναι ίσως ο Καινοφανής του 134 π.Χ., που κατά τον Πλίνιο παρότρυνε τον Ίππαρχο να συντάξει τον κατάλογο των αστέρων του το 125 π.Χ.. Το κινέζικο She Ke επιβεβαιώνει αυτή την εμφάνιση, καταγράφοντας τον «παράδοξο αστέρα» τον Ιούνιο του 134 π.Χ. στο Fang (περιοχή των β, δ, π, ρ και άλλων αστέρων του Σκορπίου).
Πηγή: Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Επί μερικούς (προχριστιανικούς) αιώνες ο Σκορπίος ήταν το μεγαλύτερο ζώδιο, καθώς σχημάτιζε ένα «διπλό αστερισμό» μαζί με τις δαγκάνες του (Χηλαί Σκορπίου). Αργότερα, οι Χηλαί Σκορπίου αποσπάσθηκαν και απετέλεσαν τον γνωστό σημερινό ζωδιακό αστερισμό Ζυγό. Ασφαλώς η μεγάλη έκταση ενός αστερισμού που παριστάνει ένα τόσο μικρό ζώο είναι αναντίστοιχη, και αιτιολογείται ίσως από την αναγκαιότητα να φανεί μεγαλύτερος ο φονέας του μεγάλου Ωρίωνος. Αστρονομικοί συγγραφείς και σχολιαστές μέχρι τη νεότερη εποχή αναφέρουν μερικές φορές τα δύο τμήματα με το συνδυασμένο όνομα Scorpius cum Chelis, ενώ κάποιες αναπαραστάσεις δείχνουν μια ζυγαριά (ζυγό) ανάμεσα στις δαγκάνες του Σκορπιού.
Εκτός από το Scorpius, οι Ρωμαίοι έγραφαν Scorpios και Scorpio. Οι Κικέρων και Μανίλιος δίνουν και τη συγγενική αφρικανική ονομασία Nepa(s), την οποία αντέγραψαν και οι Αλφόνσειοι Πίνακες. Ο Μανίλιος αναφέρει και το ελληνικό επίθετο οπισθοβάμων (= αυτός που περπατά προς τα πίσω). Ο Ολλανδός Grotius γράφει ότι οι «βάρβαροι» αποκαλούσαν τις δαγκάνες Graffias και οι Λατίνοι κατά τον Πλίνιο Forficulae.
Στην αρχαία Κίνα ο Σκορπίος σχημάτιζε ένα σημαντικό τμήμα της μορφής του δυνατού μα και φιλικού Γαλάζιου Δράκου της Ανατολής και της άνοιξης, και αργότερα ήταν η κατοικία του Γαλάζιου Αυτοκράτορα. Αλλά στα χρόνια του Κομφούκιου ήταν η Ta Who (= η μεγάλη φωτιά), ενώ το όνομα Shing Kung (= Ιερός Ναός) χρησιμοποιήθηκε για τους αστέρες της ουράς. Ως ζώδιο πάλι, αντιπροσώπευε για τους Κινέζους τον Λαγό.
Ο Aben Ezra ταύτισε τον Σκορπίο (ή τον Αντάρη) με τον Κεζίλ των Εβραίων, ενώ ο William Drummond γράφει ότι στον ζωδιακό όπως τον γνώριζε ο Αβραάμ ο Σκορπίος ήταν ένας αετός. Κατά την αντιστοιχία των 12 ζωδίων με τις 12 φυλές του Ισραήλ, ήταν το έμβλημα της φυλής του Δαν, απεικονιζόμενος ως εστεμμένο φίδι. Παρόμοια, ως φίδι εμφανίζεται ο αστερισμός σε μία περίοδο της αιγυπτιακής Αστρονομίας, αλλά και σε Βρετανούς ποιητές όπως ο Τόμας Τσάτερτον και ο Έντμουντ Σπένσερ. Στον ζωδιακό της Δενδερά απεικονίζεται ως σκορπιός, ενώ ο Αθανάσιος Κίρχερ παραθέτει το όνομα Ισίας (Statio Isidis) καθώς ο λαμπρός αστέρας Αντάρης υπήρξε κάποτε ένα από τα σύμβολα της Ίσιδος.
Στην Αραβία ο Σκορπίος ήταν γνωστός ως Al Akrab (= σκορπιός), όνομα από το οποίο προήλθαν τα παρεφθαρμένα Alacrab, Alatrab, Alatrap, Hacrab, τα Aakrab, Hacerab του Riccioli και το Akreva στη Συρία. Ο αστερισμός ήταν επίσης σκορπιός, Ghezhdum ή Kazhdum, στην Περσία. Οι Τούρκοι τον ονόμαζαν Koirughi (= ο με ουρά) και Uzun Koirughi (= ο με μακριά ουρά). Οι Ακκάδιοι τον αποκαλούσαν Girtab, «αυτός που κεντρίζει», και «ο Τόπος που Σκύβεις», ονόματα ενδεικτικά του επικίνδυνου χαρακτήρα του αρθρόποδου. Αργότερα στη Μεσοποταμία ήταν σύμβολο του σκότους που συμβάδιζε με τη μείωση της ισχύος του ήλιου μετά τη φθινοπωρινή ισημερία. Η προέλευση του αστερισμού ίσως εντοπίζεται εκεί, κατά τον Jensen περί το 5000 π.Χ.. Οι Βαβυλώνιοι τον ταύτιζαν ως ημερολογιακό ζώδιο με τον όγδοο μήνα του έτους τους, τον Arakh Savna (Οκτώβριος-Νοέμβριος).
Αρχικά στην Ινδία ο Σκορπίος ήταν ο Ali, ο Vicrika και ο Vrouchicam, ο Vrishaman των Ταμίλ. Αλλά αργότερα έγινε ο Kaurpya του Varaha Mihira και ο Kaurba του Αλ Μπιρούνι, μεταφράσεις δηλαδή του ελληνικού «σκορπιός». Στον ζωδιακό των Σιναλέζων ήταν ο Ussika.
Ο Δάντης τον θεώρησε ως un Secchione, «σχηματισμένο σαν κουβά που όλος φωτιά είναι», και στο «Καθαρτήριον» ως Il Friddo Animal, το παγερό ζώο. Ο μεσαιωνικός Άγγλος ποιητής Τσόσερ τον ονομάζει στο House of Fame Scorpioun, ενώ οι αγγλο-νορμανδοί προγόνοι του τον ονόμαζαν Escorpiun και οι Αγγλοσάξονες Throwend.
Σύμφωνα με τον Καίσιο (Caesius) ο αστερισμός αυτός παριστάνει τους σκορπιούς του Ρεχοβοάμ, ενώ ο Νοβίδιος θεώρησε ότι ήταν «ο σκορπιός ή ερπετό που υποχρέωσε τον Φαραώ να αφήσει τους Εβραίους να φύγουν από την Αίγυπτο». Σε άλλες περιπτώσεις ο Σκορπίος μετατράπηκε στον Απόστολο Βαρθολομαίο του, και από τον Weigel σε Πίλο του Καρδιναλίου.
Στο βόρειο σύνορο του Σκορπιού υπήρχε κάποτε ένας μικρός αστερισμός η Αλεπού, Σε λαϊκά βιβλία του 19ου αιώνα ο αστερισμός ήταν ένας Χαρταετός.
Ως ζωδιακός αστερισμός, ο Σκορπίος συνδέθηκε με την Αστρολογία, πολλές προλήψεις και θρύλους, ιδίως από την εποχή των προληπτικών Ρωμαίων. Η ηλιακή δύση του το φθινόπωρο πιστευόταν ότι ασκούσε κακή επίδραση και συνοδευόταν από θύελλες. Αλλά οι αλχημιστές τον είχαν σε μεγάλη εκτίμηση, καθώς πίστευαν πως μόνο όταν ο Ήλιος βρισκόταν στον Σκορπίο ο σίδηρος μπορούσε να μετατραπεί σε χρυσό. Οι αρχαίοι αστρολόγοι τον θεωρούσαν γόνιμο ζώδιο, αλλά «καταραμένο» ως πηγή πολέμων και διχόνοιας, επειδή εκεί τοποθετούσαν τη γέννηση του πλανήτη Άρη, του θεού του πολέμου: ήταν ο Οίκος του Άρεως, ο Martis Sidus του Μανίλιου. Ακόμα πιστευόταν ότι ο Σκορπίος «κυβερνούσε» χώρες όπως η Ιουδαία, η Μαυριτανία, η Καταλωνία, η Νορβηγία, η δυτική Σιλεσία, η Μπαρμπαριά, το Μαρόκο, και πόλεις όπως η Βαλένθια και η ιταλική Μεσίνα. Ο Μανίλιος ισχυριζόταν ότι προστάτευε την Καρχηδόνα, τη Λιβύη, την Αίγυπτο, αλλά και τη Σαρδηνία και άλλα ιταλικά νησιά. Το καφετί ήταν το χρώμα του και ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος γράφει ότι η εμφάνιση κομήτη στον Σκορπίο προανάγγελλε μάστιγα ερπετών και εντόμων, ιδιαιτέρως ακρίδων.
Στην εποχή μας ο Ήλιος βρίσκεται μέσα στα όρια του Σκορπίου (η εκλειπτική τέμνει μόνο το βορειοδυτικό του τμήμα) από τις 23 ως τις 29 Νοεμβρίου, μόλις εννέα ημέρες δηλαδή έναντι 19 του Οφιούχου, και οι ημερομηνίες αυτές μετατίθενται προς τα εμπρός με ρυθμό 1 ημέρα ανά 71,1 έτη.
Ο Σκορπίος είναι γνωστός για τη εμφάνιση πολλών καινοφανών αστέρων κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων. Σημαντικότερος ανάμεσά τους είναι ίσως ο Καινοφανής του 134 π.Χ., που κατά τον Πλίνιο παρότρυνε τον Ίππαρχο να συντάξει τον κατάλογο των αστέρων του το 125 π.Χ.. Το κινέζικο She Ke επιβεβαιώνει αυτή την εμφάνιση, καταγράφοντας τον «παράδοξο αστέρα» τον Ιούνιο του 134 π.Χ. στο Fang (περιοχή των β, δ, π, ρ και άλλων αστέρων του Σκορπίου).
Πηγή: Βικιπαίδεια, η ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου