ΑΣΤΙΚΑ ΜΥΣΤΙΚΑ

Οι καλικάντζαροι είναι μια παλιά παράδοση στην πατρίδα μας. Και σε κάθε τόπο, και πιο πολύ στα χωριά, υπάρχουν χίλιοι θρύλοι και έθιμα γύρο από αυτούς. Εμφανίζονται κάθε Χριστούγεννα. Μερικοί λένε ότι είναι πνεύματα, άλλα καλά και άλλα κακά. Άλλοι πάλι πιστεύουν ότι είναι παράξενα όντα, μαλλιαρά και ότι τρυπώνουν στα σπίτια από τις καμινάδες. Τις νύκτες πηγαίνουν και κλέβουν τα φαγητά που βρίσκουν και… πιο πολύ τα σύκα γιατί τους αρέσουν πολύ. Έρχονται την παραμονή των Χριστουγέννων και …ζουν ανάμεσά μας 12 ημέρες: την 25,26,27, 28,29,30 και 31 Δεκεμβρίου, την 1,2, 3,4, 5 Ιανουαρίου και φεύγουν των Φώτων. Αρχηγός τους είναι ο Μαντρακούκος, που είναι κουτσός κι άγριος και ο πιο επικίνδυνος απ” όλη την ομάδα. Ακολουθεί ο Μαγάρας, με την τεράστια κοιλιά του, ο οποίος μαγαρίζει όλα τα φαγητά και τα γλυκά. Επίσης έρχεται ο Κωλοβελόνης, που είναι αδύνατος και σουβλερός σα μακαρόνι και περνά από κλειδαρότρυπες και χαραμάδες. Άλλος είναι ο Κοψαχείλης με τεράστια κοφτερά δόν

Στα πλαίσια των περιηγήσεων της ομάδας έρευνας των αστικών μυστικών επί της αρχαίας Εγναντίας Οδού επισκευτήκαμε και παρουσιάζουμε το Κάστρο της Ρεντίνας. Το Κάστρο της Ρεντίνας βρίσκεται επάνω στην κορυφή ενός λόφου, δίπλα στο Ρήχειο ποταμό, στην δυτική είσοδο των Στενών της Ρεντίνας ή Μακεδονικών Τεμπών. Κατοικήθηκε συνεχώς από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας, οπότε εγκαταλείφθηκε γιατί είχε υποβαθμιστεί πια η στρατηγική σημασία του και οι Τούρκοι επέλεξαν για τόπο εγκαταστάσεώς τους τη γειτονική Βόλβη. Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο λόφο μαρτυρούνται από ευρήματα της νεολιθικής ακόμη εποχής. Από τις ανασκαφές που έγιναν από τον κ. Μουτσόπουλο Ν. έχουν βρεθεί πλήθος από νεολιθικά αντικείμενα και εργαλεία σε όλα τα σημεία του λόφου.   Η κατοίκηση συνεχίζεται αδιάλειπτα ως την ύστερη αρχαιότητα. Τότε και συγκεκριμένα περί το 450 μ.Χ. πραγματοποιείται η πρώτη οχύρωση. Είναι σχεδόν βέβαιο πως σε αυτό συνετέλεσε η εποίκηση από κατοίκους της Αρέθουσας

Τα έθιμα των Χριστουγέννων διαφέρουν από τόπο σε τόπο, έχουν, όμως, έναν κοινό παρονομαστή: την ελπίδα που φέρνει η γέννηση του Χριστού. Οι μωμόγεροι, έθιμο της Βόρειας Ελλάδας Η λαϊκή φαντασία οργιάζει στην κυριολεξία σχετικά με τους Καλικάντζαρους, που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν τον κόσμο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα, τότε δηλαδή που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους τρομακτική, οι σκανδαλιές τους απερίγραπτες και ο μεγάλος φόβος τους η φωτιά. Στις περιοχές της Μακεδονίας, Θράκης και Θεσσαλίας εμφανίζεται το έθιμο των μεταμφιέσεων, που φαίνεται πως έχει σχέση με τους καλικάντζαρους. Οι μεταμφιεσμένοι, που λέγονται Μωμόγεροι, Ρογκάτσια ή Ρογκατσάρια, φοράνε τομάρια ζώων (λύκων, τράγων κλπ) ή ντύνονται με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά. Γυρίζουν στο χωριό τους ή στα γειτονικά χωριά, τραγουδούν και μαζεύουν δώρα. Άμα συναντηθούν δυο παρέες, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους, ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. (Από το ηλεκ

Στην αρχαιότητα το γκι θεωρούταν φαρμακευτικό βότανο, ενώ μάλιστα οι Κέλτες δρυΐδες το θεωρούσαν ιερό σύμβολο της ζωής και της υγείας, καθώς στο κρύο του χειμώνα αυτό παρέμενε πράσινο, ενώ τα υπόλοιπα φυτά μαραίνονταν. Αμεσα συνδεδεμένο με το γιορτινό κλίμα των Χριστουγέννων, το γκι κρύβει μέσα στα μικρά του φύλλα ένα μεγάλο μύθο. Οι Σκανδιναβοί, συνεχίζοντας την παράδοση, δημιούργησαν έναν μύθο γύρω από το γκι. Σύμφωνα με αυτόν, ο Μπάλντερ, γιος της θεάς Φρίγκ είχε σκοτωθεί από έναν αντίπαλο του, που τον πέτυχε με βέλη φτιαγμένα από γκι. Η μητέρα του, λυπημένη από τον θάνατο του Μπάλντερ έκλαψε πάνω από το σώμα του γιου της. Τα δάκρυα έβρεξαν τα βέλη, μεταμορφώνοντας τα πάλι σε γκι. Οι θεοί τότε επανέφεραν στην ζωή τον γιο της. Αυτή, από την ευτυχία της, ευλόγησε το φυτό και υποσχέθηκε ένα φιλί για οποιονδήποτε περάσει από κάτω του. Η παράδοση πέρασε στην Βρετανία. Τον 18ο αιώνα οι Βρετανοί έφτιαχναν «μπάλες» από γκι, με τις οποίες στόλιζαν τα σπίτια τους. Αν κάποιο ζευγάρι περνούσ

Στο Μέρος Α΄ αυτής της αναζήτησης της Ομάδας Έρευνας των Αστικών Μυστικών αναφερθήκαμε στην έννοια που προσέδιδαν στην αρχαιότητα με τη λέξη Σίβυλλα και συγκεκριμένα γνωρίσαμε ότι χαρακτηρίζονταν με αυτό το προσωνύμιο οποιαδήποτε γυναίκα με μαντική ικανότητα που προφήτευε αυθόρμητα (χωρίς να ερωτηθεί), όταν περιερχόταν σε έκσταση, μελλοντικά συμβάντα (συνήθως δυσάρεστα ή φοβερά). Στο δεύτερο μέρος θα αναφερθούμε σε μια παράξενη ιστορία που αναρτήθηκε στην Μηχανή του Χρόνου , όπου μια μάντισσα Σιβύλλα του αρχαίου κόσμου φαίνεται να προβλέπει την έλευση του Ιησού Χριστού.  Ένα από τα σπουδαιότερα μαντεία της αρχαιότητας βρισκόταν στην πρώτη αρχαιοελληνική αποικία των Ελλήνων στη Δύση. Στην Κύμη της Ιταλίας. Η ιέρεια όταν ήθελε να συμβουλευτεί τον Απόλλωνα έμπαινε μέσα σε μια θαλάσσια σπηλιά. Η ιέρεια ήταν η Σιβύλλα που τη σέβονταν και την εκτιμούσαν όλοι, από τον τελευταίο αγρότη μέχρι τον σπουδαιότερο βασιλιά. Η ονομασία «Κυμαία Σίβυλλα» δεν ήταν το πραγματικό της όν

Η αναζήτηση για τις ρίζες του εθίμου της βασιλόπιτας , μας οδηγεί πίσω, στην αρχαιότητα, στις προσφορές άρτου ή και μελιπήκτων των αρχαίων ημών προγόνων, προς τους θεούς , κατά τη διάρκεια εορτών. Οι Λαογράφοι αναζητούν τη ρίζα του εθίμου στην αρχαιοελληνική παράδοση. Σύμφωνα με το filonoi.gr oι Αρχαίοι Έλληνες προσέφεραν στους θεούς σε κάθε μεγάλη καμπή του χρόνου ή της ζωής τους «εορταστικούς άρτους» . Κάθε Αθηναίος στρατιώτης, πριν ξεκινήσει για τον πόλεμο, αφιέρωνε στον Άρη, το θεό του πολέμου , τρία ψωμάκια. Ένα για να πάει καλά, ένα για να νικήσει και το τρίτο για να γυρίσει γερός και αρτιμελής. Οι κυνηγοί, για να έχουν πλούσιο κυνήγι αφιέρωναν παρόμοια ψωμάκια στη Θεά Άρτεμη , την προστάτιδα του κυνηγιού. Οι θεριστάδες της γης αφιέρωναν αρτίδια στη θεά Δήμητρα, που τα ονόμαζαν «θαλύσια αρτίδια» στη γιορτή της συγκομιδής και απλώς «άρτους» ή «πλακούντες» στη γιορτή των Θεσμοφορίων. Ο λαογράφος Φίλιππος Βρεττάκος στο βιβλίο του “Οι δώδεκα μήνες του έτους και αι κυριώ

Τοιχογραφία της Δελφικής Σίβυλλας από τον Μιχαήλ `Αγγελο Στην αρχαιότητα με τη λέξη Σίβυλλα χαρακτηριζόταν η οποιαδήποτε γυναίκα με μαντική ικανότητα που προφήτευε αυθόρμητα (χωρίς να ερωτηθεί), όταν περιερχόταν σε έκσταση, μελλοντικά συμβάντα (συνήθως δυσάρεστα ή φοβερά). Αυτό συνέβαινε, όπως πίστευαν οι αρχαίοι Έλληνες και Ρωμαίοι, γιατί δεχόταν την επίσκεψη ενός θεϊκού πνεύματος. Οι Σίβυλλες δεν είχαν σχέση εργασίας με κάποιο μαντείο. Η ετυμολογία του ονόματος «Σίβυλλα» δεν είναι γνωστή με βεβαιότητα. Στην αρχαιότητα πίστευαν, όπως μας πληροφορεί ο Λατίνος συγγραφέας Λακτάντιος (4ος αι. μ.Χ.), ότι η λέξη ήταν σύνθετη, από τον δωρικό τύπο του ουσιαστικού «θεός» ( σιός ) και τον αιολικό τύπο του ουσιαστικού «βουλή» = θέληση ( βόλλα ). Σίβυλλα, σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, σήμαινε επομένως εκείνη που αποκαλύπτει τη θέληση του Θεού. Η ετυμολογία ωστόσο αυτή δεν φαίνεται πιθανή από τη νεότερη έρευνα.     Οι παραδόσεις για τις Σίβυλλες. Η κύρια διαφορά ανάμεσα στις Σίβυ

Δεσπόζει στο ψηλότερο σημείο της πόλης, σε ένα βραχώδη λόφο, με πανοραμική θέα σε όλο το Νομό Φθιώτιδας. Είναι μεσαιωνικό και χρονολογείται το 5ο αιώνα μ.Χ. Εντός του κάστρου εδρεύει το Αρχαιολογικό Μουσείο της Λαμίας, το οποίο στεγάζεται σε ένα εντυπωσιακό κτίριο, το οποίο λειτούργησε ως στρατώνας την εποχή του Όθωνα. Οι συλλογές του μουσείου περιλαμβάνουν αρχαιολογικά ευρήματα από ανασκαφικές έρευνες στην Φθιώτιδα και Ευρυτανία, καλύπτοντας ολόκληρη την προϊστορική και την ιστορική περίοδο, έως τα ρωμαϊκά χρόνια. Τα ευρήματα δίνουν μια εικόνα για την ιστορία της περιοχής, η οποία περιλαμβάνει τμήματα της αρχαίας Φωκίδας, της ανατολικής Λοκρίδας, της Δωρίδας, της Αχαϊας, της Φθιώτιδας και της Μαλίδας (περιοχή Μαλιακού κόλπου). Απέκτησε μεγάλη φήμη κατα τον 14ο αιώνα μχ, όταν την περιοχή κατέλαβαν  οι οι Αλμογάβαροι της Καταλανικής εταιρείας  και ονομάστηκε Δουκάτο Νέων Πατρών. Το Δουκάτο Νέων Πατρών ήταν ένα από τα κρατίδια που ιδρύθηκαν στην Ελλάδα μετά την κατ

Ως «σαρδανάπαλους» χαρακτηρίζουμε ανθρώπους ηδυπαθείς, άσωτους, σπάταλους, ασταθείς. Ο χαρακτηρισμός προήλθε από το βίο του μυθικού βασιλιά των Ασσυρίων, Ασσουρμπανιπάλ (ελλ. Σαρδανάπαλος) που λένε ότι είναι ακόλαστος και έκλυτος. Πρόβλεψε το τέλος του και κάηκε θεληματικά ζωντανός, μαζί με τους θησαυρούς του, τις γυναίκες του, τις παλλακίδες του και τους ευνούχους του. Η νεότερη ιστορική επιστήμη αμφισβητεί αυτά που λέγονται για το βίο του. Ο Αριστοτέλης τον μνημονεύει στα «Πολιτικά» του σαν παράδειγμα ανδρός που περνάει βίον ακόλαστο και προσθέτει: «ει αληθή ταύτα οι μυθολογούντες λέγουσιν», βάζει, δηλαδή, σε αμφισβήτηση, κατά κάποιο τρόπο, τα όσα λέγονται για τον Σαρδανάπαλο, ότι «έξαινε» (μαλλί) μαζί με γυναίκες. Για το έργο αυτό ήταν καθαρά γυναικείο. Φαίνεται μάλλον απίστευτο να ασχολείται ένας βασιλιάς με τόσα ασήμαντα πράγματα. Σε κάθε περίπτωση, ο Σαρδανάπαλος ήταν ιστορικό πρόσωπο. Ήταν δε ο τελευταίος βασιλιάς της Ασσυρίας και τοποθετείται γύρω στον 7ο