Κάστρο της Ρεντίνας

Στα πλαίσια των περιηγήσεων της ομάδας έρευνας των αστικών μυστικών επί της αρχαίας Εγναντίας Οδού επισκευτήκαμε και παρουσιάζουμε το Κάστρο της Ρεντίνας. Το Κάστρο της Ρεντίνας βρίσκεται επάνω στην κορυφή ενός λόφου, δίπλα στο Ρήχειο ποταμό, στην δυτική είσοδο των Στενών της Ρεντίνας ή Μακεδονικών Τεμπών. Κατοικήθηκε συνεχώς από τα αρχαιότατα χρόνια μέχρι τα πρώτα χρόνια της τουρκοκρατίας, οπότε εγκαταλείφθηκε γιατί είχε υποβαθμιστεί πια η στρατηγική σημασία του και οι Τούρκοι επέλεξαν για τόπο εγκαταστάσεώς τους τη γειτονική Βόλβη. Ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στο λόφο μαρτυρούνται από ευρήματα της νεολιθικής ακόμη εποχής. Από τις ανασκαφές που έγιναν από τον κ. Μουτσόπουλο Ν. έχουν βρεθεί πλήθος από νεολιθικά αντικείμενα και εργαλεία σε όλα τα σημεία του λόφου. Η κατοίκηση συνεχίζεται αδιάλειπτα ως την ύστερη αρχαιότητα. Τότε και συγκεκριμένα περί το 450 μ.Χ. πραγματοποιείται η πρώτη οχύρωση. Είναι σχεδόν βέβαιο πως σε αυτό συνετέλεσε η εποίκηση από κατοίκους της Αρέθουσας, μεγάλης αρχαίας πόλης η οποία καταστράφηκε μετά από διαδοχικές βαρβαρικές επιδρομές των Βησιγότθων, Έρουλων και άλλων κελτικών φύλων .Η αρχαία Αρέθουσα βρίσκεται ακριβώς δίπλα στο κάστρο , νοτιοδυτικά αυτού και απλώνεται σε ένα επίπεδο πλάτωμα ενός χαμηλού λόφου.

Αργότερα ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός (527-565) ενισχύει τις οχυρώσεις και επανιδρύει το κάστρο, το οποίο και καλείται φρούριο Αρτεμίσιον όπως αναφέρει και ο Ιστορικός Προκόπιος (6ος αι.μ.Χ) "Ρει δε τις ποταμός...Ρήχιος όνομα, ος δην χώρα αγαθήν τε και γεώδη ... προσήνης ο ποταμός εστί, γαληνόν το ύδωρ και πότιμον, η γη χθαμαλή, αρόματα πολλά, έλος εύνομον,και ταύτην μεν ευδαιμονίας η χώρα ευ έχει". Από το 570μ.Χ οι Σλάβοι διασχίζουν το Δούναβη προς νότο και καθ' όλη τη διάρκεια του 7ου αιώνα, δεν αρκούνται πλέον σε επιδρομές, αλλά εγκαθίστανται σε μεγάλες ομάδες στην ερημωμένη ύπαιθρο. Δημιουργούν νησίδες πληθυσμού, τις Σκλαβηνίες οι οποίες έχουν δική τους οργάνωση και ηγεσία. Στην κοιλάδα του Ρήχειου εποικίζει το βαρβαρικό φίλο τον Ρηγχίνων οι οποίοι όμως ήταν πιθανότατα βλαχικής καταγωγής και συμπαρασύρθηκαν από την κάθοδο των Σλάβων, καθώς αναφέρονται επανειλημμένα και ως ''Βλαχορηγχίνοι''

Επόμενος σταθμός στην ιστορία της Ρεντίνας, είναι η ανακήρυξη της σε έδρα επισκοπής περί το 900μ.Χ. Ο επίσκοπος Λητής ονομάζεται πλέον ''Λητής και Ρεντίνας" και εγκαθίσταται στη Ρεντίνα.

Κατά το δέκατο αιώνα τα τείχη επισκευάζονται, πύργοι επανακτίζονται εκ βάθρων, δημιουργείται το υπόσκαφο κλιμακοστάσιο επισκευάζονται οι κινστέρνες και ανοικοδομείται ο κύριος όγκος των κατοικιών και των δημόσιων κτηρίων.

Το κάστρο ακολουθεί την ιστορική πορεία της Μακεδονίας κατά τη μεσοβυζαντινή περίοδο. Το 1204 καταλαμβάνεται από τους Φράγκους Σταυροφόρους ιππότες και γίνετε ένα από τα «δυναμάρια» του φράγκικου βασιλείου της Θεσσαλονίκης. Το κάστρο απελευθερώθηκε από τον Βυζαντινό αυτοκράτορα της Νίκαιας Ιωάννη Βατάτζη ο οποίος και διανυκτέρευσε στο κάστρο κατά την πορεία του προς τη Θεσσαλονίκη.

Ακριβώς ένα αιώνα αργότερα (1342),κατά τον δεύτερο Βυζαντινό εμφύλιο, το φρούριο καταλαμβάνει ο Ιωάννης Καντακουζηνός και εγκαθιστά φρουρά. Ακολούθως εκπολιορκεί το κάστρο ο Συργής, κεφαλή των Σερρών, συλλαμβάνει αιχμαλώτους τους στρατιώτες και τους άρχοντες του κάστρου που συνεργάστηκαν με τον Καντακουζηνό, τους φυλακίζει και τους βασανίζει.

Κατά τη παλαιολόγεια περίοδο ο οικισμός γνωρίζει ανάπτυξη, χτίζονται και επισκευάζονται οχυρώσεις, καθώς και ο μικρός ναός με τρούλο, ερείπια του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα.

Το κάστρο αποτελεί πλέον, εκτός από έδρα επισκοπής και έδρα κατεπανικίου (Κατεπανίκιον Ρεντίνας ) και αναφέρεται συχνά στα αρχεία των αγιορείτικων μονών.(13ος -14ος αι.)

Η Ρεντίνα πέφτει διαδοχικά στους Σέρβους(π.1345) στους Έλληνες (1371), στους Τούρκους (1383), ξανά στους Έλληνες(1402) και οριστικά στους Οθωμανούς (πριν το 1423)

Με την τελική κατάκτηση από τους Τούρκους αρχίζει η παρακμή του κάστρου που θα οδηγήσει στη οριστική εγκατάλeiψη του. Στην περιοχή εγκαθίστανται Γιουρούκοι νομάδες και το διοικητικό κέντρο μετατοπίζεται στο Μπεσίκι (σημ. Βόλβη).

Οι κάτοικοι του το εγκαταλείπουν και εγκαταστάθηκαν πιθανώς στο γειτονικό Μόδι. Λίγα νομίσματα του 16ου αιώνα υποδηλώνουν ένδειξη κατοίκησης μέχρι τον 17ο αι.. Ίσως να είχαν παραμείνει λίγα εργαστήρια τα οποία επεξεργάζονταν το σιδερομετάλλευμα και τον άργυρο που εξορυσσόταν στις γειτονικές περιοχές. Το 17ο αιώνα όμως, είναι σίγουρο πως η πυκνή βλάστηση έχει καταλάβει ως τελευταίος κατακτητής το κάστρο. Το δάσος άρχισε να καταλαμβάνει και να καταστρέφει το κάστρο και έτσι με το πέρασμα του χρόνου ο ιστορικός οικισμός λησμονήθηκε. Οι περιηγητές που περνούσαν από εκεί απομακρύνονταν γρήγορα αφού η περιοχή είχε μετατραπεί σε μια επικίνδυνη Κλεισούρα όπου έβρισκαν καταφύγιο ληστές και παράνομοι.

Στον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο , οι Γερμανοί οχύρωσαν την περιοχή και ναρκοθέτησαν τον λόφο...

Σήμερα έχουν δημιουργηθεί μονοπάτια τα οποία οδηγούν στο κάστρο και οι επισκέπτες έχουν τη δυνατότητα να θαυμάσουν όσα μέρη του κάστρου έχουν αποκαλυφτεί και αναστηλωθεί καθώς ο χώρος στο βαθμό που έχει διαμορφωθεί χαρακτηρίζεται ως μερικώς επισκέψιμος.

Δείτε παρακάτω τις φωτό που πήραμε στον χώρο: