Κάστρο Αντίρριου ή Κάστρο της Ρούμελης.

Το κάστρο του Αντιρρίου είναι κτισμένο στο νοτιότερο άκρο του νομού Αιτωλοακαρνανίας, απέναντι από την Πελοπόννησο. Το οχυρό αυτό, γνωστό και ως «καστέλι της Ρούμελης», μαζί με το αχαϊκό κάστρο του Ρίου, κτίστηκαν σε προϋπάρχουσες οχυρές θέσεις το 1500 με διαταγή του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β', σε διάστημα μόνον τριών μηνών, και αποτελούσαν ένα ισχυρό οχυρωματικό έργο για τον έλεγχο εισόδου – εξόδου από και προς τον Κορινθιακό κόλπο. Το στενό αυτό πέρασμα έκτοτε έμεινε γνωστό με το όνομα «Μικρά Δαρδανέλλια» και ακριβώς εξαιτίας της στρατηγικής του θέσης αποτέλεσε αντικείμενο έριδας μεταξύ Οθωμανών, Ενετών, Γενοβέζων αλλά και των Ιπποτών της Μάλτας. Η οχυρότητα της θέσης μάλιστα τονιζόταν με την παροιμιώδη έκφραση “ούτε πουλί δεν πετάει ανάμεσα στα κάστρα”.

Το κάστρο του Αντιρρίου διανύει μια μακρά περίοδο καταστροφών και επισκευών. Το 1532 πολιορκήθηκε από το Γενοβέζο ναύαρχο Andrea Doria, ο οποίος ενεργούσε για λογαριασμό του μονάρχη των Αψβούργων, Καρόλου Ε'. Οι Οθωμανοί αρχικά αντιστάθηκαν, αλλά στη συνέχεια, υποχωρώντας, το ανατίναξαν. Το οχυρό εγκαταλείφθηκε για ένα χρόνο, οχυρώθηκε όμως ξανά από τους Οθωμανούς το 1533 με μεταφορά πυροβόλων από τη γειτονική Ναύπακτο. Το 1543 ο Οθωμανός ναύαρχος Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσσα μετέφερε στο κάστρο ισχυρές μονάδες πυροβολικού από τη Ναύπακτο.              Το 1603, το φρούριο καταστράφηκε από τους Ιππότες της Μάλτας και ξανακτίστηκε από τους Τούρκους, οι οποίοι το ανατίναξαν το 1687, όταν ο Francesco Morosini τούς ανάγκασε να το εγκαταλείψουν. Το 1687 το κάστρο πιθανόν κτίζεται εκ νέου με σχέδια Eνετών μηχανικών. Οι Ενετοί πιθανόν το είχαν υπό την εποπτεία τους ως το 1699 οπότε με τη συνθήκη του Κάρλοβιτς παραχωρήθηκε στους Οθωμανούς στους οποίους παρέμεινε έως το 1829, οπότε παραδόθηκε στους Έλληνες με συνθήκη που υπέγραψε ο Αυγουστίνος Καποδίστριας, αδελφός του πρώτου κυβερνήτη της Ελλάδας.
 Στη σημερινή του μορφή αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα επιθαλάσσιου οχυρού κυρίως ενετικής αρχιτεκτονικής. Η κάτοψη του είναι σχεδόν εξάγωνη με πολυγωνικούς προμαχώνες στις γωνίες του. Περιβάλλεται στις τρεις πλευρές του από θάλασσα και υγρή τάφρο στο βόρειο τμήμα του, η οποία και το απομόνωνε από την ξηρά. Ερείπια προκεχωρημένων οχυρώσεων προς το εσωτερικό της Αιτωλίας με τη μορφή τάφρου και επιμήκους τείχους που αποκόπτουν τη χερσόνησο από την ενδοχώρα, εντοπίστηκαν σε απόσταση 600 μ. από το κάστρο.

Το σωζόμενο οχυρό περιλαμβάνει κυρίως το περιμετρικό τείχος το οποίο διαμορφώνεται με ευθύγραμμη συμπαγή τοιχοποιία, περιμετρικό περίδρομο , διαδοχικές επάλξεις και κανονιοθυρίδες με μέτωπο προς τη θάλασσα. Χαρακτηριστικό είναι το ημικυλινδρικό εξέχον κυμάτιο (cordone) στη βάση του παραπέτου που περιτρέχει εξωτερικά το τείχος. Η κεντρική πύλη του κάστρου βρίσκεται στη βόρεια πλευρά του και οδηγεί μέσω ενός τοξωτού διαδρόμου στο εσωτερικό. Οι κυριότερες μαρτυρίες για το κάστρο αφορούν πηγές του 17^ου αι. που αναφέρουν ότι μέσα στο κάστρο του Αντιρρίου υπήρχαν περισσότερα από 89 σπίτια, ισλαμικό τέμενος του σουλτάνου Βαγιαζήτ Β', μικρό τέμενος (μεστζίτ) του σουλτάνου Σουλεϊμάν και ένα τουρκικό λουτρό.

 

 

Το κάστρο μέσα από μαρτυρίες

      Ο Οθωμανός Σπαχής της Πύλης Εβλιά Τσελεμπή 1611-1684, μέσα από το περιηγητικό του έργο αναφέρει:

«Το φρούριον τούτον είναι κτισμένον είς το χείλος της θαλάσσης εις μίαν αμμώδη τοποθεσίαν και έχει σχήμα τετράγωνον με πολλάς γωνίας και 18 πύργους. Είναι ένα φρούριον σταθερόν, ισχυρόν, ακλόνητον. Η περίμετρός του είναι επτακόσια μεγάλα βήματα. Έχει μίαν πύλην προς νότον. Έχει ένα δισδάρην, ένα σούμπασην ένα μπαδζντάρ και τριακοσίους στρατιώτας φρουρίου. Έχει εν όλω 70 μικρά και μεγάλα κανόνια. Είναι κανόνια εξαίρετα δυνάμενα να κανονιοβολούν τα βουνά της Πάτρας».

       Ο Γάλλος περιηγητής Φραγκίσκος Πουκεβίλ (1770-1838), πρόξενος της Γαλλίας(1805-1815) στο ταξιδιωτικό του αναφέρει: «το κάστρο του Λέπαντου ή της Ρωμυλίας, καλύπτει το άκρο του ακρωτηρίου του Αντιρρίου. Έχει σχήμα τετράγωνο μακρύ. Είναι οχυρωμένο και χωρισμένο σε δύο περιβόλους, με άδεια τάφρο από την πλευρά της ξηράς. Ο πρώτος περίβολος είναι γεμάτος τρώγλες και καλύβες όπου έμεναν οικογένειες χριστιανών του Βενέτικου. Ο δεύτερος περίβολος που καταλαμβάνει την άκρη του ακρωτηρίου, διασταυρώνει τα πυρά του με αυτά του απέναντι φρουρίου του Μωριά (Ρίον Αχαϊκόν). Κατοικείται δε, μόνο από Τούρκους, οι οποίοι είναι και οι φύλακες αυτού».

 Το Μυστικό του κάστρου.

Θερμός έρωτας ένωνε τα κάστρα της Επάχτου(Ναύπακτος) και Καστελιού(Αντίρριο). Η πανέμορφη αρχόντισσα του κάστρου του Επάχτου αγαπούσε το αρρενωπό αρχοντόπουλο του Καστελιού του Αντιρρίου. Πολλοί δεν έβλεπαν με καλό μάτι αυτό τον δεσμό και έβαλαν προσκόμματα στην ένωσή τους. Οι ανθρώπινες υστεροβουλίες τους χώρισαν στα φανερά, αλλά τους ένωνε στα κρυφά η μυστική σήραγγα που ξεκινούσε από τον Έπαχτο και έφθανε μέχρι το Καστέλι. Κανένας δεν έμαθε ποτέ τις συναντήσεις τους, γιατί τα κάστρα το κρατούσαν επτασφράγιστο το μυστικό τους.

Το κάστρο του Αντιρίου σήμερα

 Πηγές: lepanto1571, imerisia - Το κάστρο του Αντιρρίου   φωτογραφίες Αστικά Μυστικά.