Μόμπι-Ντικ, μύθος και πραγματικότητα

Ένα από τα αριστουργήματα της αμερικανικής και της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η πλειονότητα των κριτικών δέχεται ότι το μυθιστόρημα τουΧέρμαν Μέλβιλ στέκεται στο ίδιο δημιουργικό ύψος με τις αρχαίες ελληνικές τραγωδίες και τα έργα του Σαίξπηρ. Το βιβλίο κυκλοφόρησε πρώτα στην Αγγλία στις 18 Οκτωβρίου 1851 με τον τίτλο Η Φάλαινα και ένα μήνα αργότερα (14 Νοεμβρίου 1851) στις ΗΠΑ, με τον τίτλο Μόμπι Ντικ ή Η Φάλαινα.Ο Μόμπι Ντικ είναι μια θαλασσινή περιπέτεια, γεμάτη συμβολισμούς και μεταφορές. Με αφηγητή τον ναύτη Ισμαήλ, παρακολουθούμε το ταξίδι ενός σαλεμένου καπετάνιου, ονόματι Αχαάβ, που έχει βάλει σκοπό της ζωής του να ανακαλύψει και να σκοτώσει μια θηριώδη λευκή φάλαινα με το όνομα Μόμπυ Ντικ, η οποία σε ένα προηγούμενο ταξίδι τού είχε κόψει το πόδι σε μια μονομαχία τους στη θάλασσα. Ο Μέλβιλ, που είχε δουλέψει χρόνια ως ναυτικός, εστιάζεται σ' έναν «άνθρωπο που δε φοβάται Θεό, που μοιάζει με Θεό, είναι υπέροχος άνθρωπος ο Καπετάν Αχαάβ».Το πολυσέλιδο μυθιστόρημα περιγράφει την επικών διαστάσεων σύγκρουση Αχαάβ και Μόμπι Ντικ, που είναι, κατ' επέκταση, μια αναμέτρηση ανάμεσα στις δυνάμεις της Φύσης και τον Άνθρωπο. Ο «Μόμπι Ντικ» δεν είναι μόνο μια συναρπαστική ναυτική περιπέτεια, αλλά ένα φιλοσοφικό δοκίμιο για τη φύση του καλού και του κακού, για τον άνθρωπο και τη μοίρα του. Συν τοις άλλοις, είναι ένα εγκυκλοπαιδικό μυθιστόρημα, που δίνει στον αναγνώστη πληθώρα πληροφοριών για τη ζωή στη θάλασσα και τη φαλαινοθηρία.Το βιβλίο του Μέλβιλ κυκλοφόρησε σε μια περίοδο που οι ΗΠΑ βρίσκονταν σε μια φάση μεταμόρφωσης, από μια συνομοσπονδία αποικιών σε ένα κράτος με επεκτατικές βλέψεις (Πόλεμοι κατά των Μεξικανών και Ινδιάνων, Επέκταση στη Δύση), αλλά και στα πρόθυρα του Εμφυλίου Πολέμου, με τις μεγάλες κοινωνικές διαφορές Βορείων και Νοτίων. Ήταν, όμως, και μια περίοδος αρκετά δημιουργική για τα αμερικανικά γράμματα.Το 1850 ο Ναθάνιελ Χόθορν δημοσίευσε το δικό του αριστούργημα, το μυθιστόρημα Το Άλικο Γράμμα, μια εμβριθή μελέτη για το καλό και το κακό, που επηρέασε σημαντικά τον γείτονα και φίλο του Μέλβιλ στη συγγραφή του Μόμπυ Ντικ. Το 1852 η Χάριετ Μπίτσερ Στόου κυκλοφόρησε το μυθιστόρημά της Η Καλύβα του Μπαρμπά-Θωμά, ένα από τα πλέον ευπώλητα βιβλία στην εκδοτική ιστορία των ΗΠΑ. ΄Όμως, το μυθιστόρημα του Μέλβιλ πέρασε απαρατήρητο, με αρνητική στο μεγαλύτερο μέρος της την κριτική. Χρειάστηκε να φθάσουμε στη δεύτερη δεκαετία του 20ου αιώνα για να αναγνωρισθεί από τους Μοντερνιστές η σπουδαιότητα του Μόμπυ Ντικ και η Αμερική να ανακαλύψει ένα μεγάλο συγγραφέα.Ο Μόμπυ Ντικ έχει μεταφερθεί επανειλημμένα στον κινηματογράφο, στο θέατρο και την τηλεόραση. Καλύτερη διασκευή για τη μεγάλη οθόνη θεωρείται η ομώνυμη ταινία του Τζον Χιούστον, παραγωγής 1956, σε σενάριο του συγγραφέα Ρέι Μπράντμπερι και με πρωταγωνιστή τον Γκρέγκορι Πεκ στο ρόλο του Αχαάβ.



ΠΗΓΗ: http://www.sansimera.gr


Ο αληθινός «Μόμπι Ντικ»

Στην ιστορία των θαλασσών ελάχιστοι ναυτικοί υπήρξαν πιο άτυχοι από τον Τζορτζ Πόλαρντ. Ο Πόλαρντ ήταν κυβερνήτης του φαλαινοθηρικού «Εσεξ», που το 1820 δέχθηκε επίθεση και βυθίστηκε από οργισμένη φάλαινα στον Ειρηνικό, προσφέροντας την έμπνευση στον Χέρμαν Μέλβιλ για το μυθιστόρημά του «Μόμπι Ντικ».Αντίθετα, όμως, από τον καπετάνιο Αχαμπ και τον Ισμαήλ, η ιστορία του Πόλαρντ δεν τελειώνει εδώ. Μετά τη βύθιση του «Εσεξ», ο φαλαινοθήρας από το Ναντάκετ της Μασαχουσέτης μαζί με το πλήρωμά του επέπλευσαν σε σχεδία για τρεις μήνες στον Ειρηνικό, αντιμετωπίζοντας τον θάνατο και την τρέλα και καταφεύγοντας στον κανιβαλισμό για να επιβιώσουν (ο Πόλαρντ έφαγε τον εξάδελφό του).Παρά τις περιπέτειές του αυτές, ο Πόλαρντ επέζησε και εξασφάλισε μάλιστα τη διοίκηση νέου φαλαινοθηρικού πλοίου, του «Δύο Αδέλφια». Η τύχη του αρνήθηκε, όμως, να αλλάξει και ο Πόλαρντ ναυάγησε για μία ακόμη φορά με το νέο σκάφος.Επιστημονική ομάδα της ομοσπονδιακής υπηρεσίας ωκεανογραφικών μελετών των ΗΠΑ (ΝΟΑΑ) ανακοίνωσε ότι εντόπισε και εξερεύνησε το ναυάγιο του «Δύο Αδέλφια». Το φαλαινοθηρικό βρέθηκε στον Υφαλο της Γαλλικής Φρεγάτας, επικίνδυνη για τη ναυσιπλοΐα ατόλη 600 ναυτικά μίλια ΒΔ της Χαβάης. Τα ευρήματα από το ναυάγιο περιλαμβάνουν αιχμές από καμάκια και τρεις άθικτες άγκυρες.Είναι η πρώτη φορά που εντοπίζεται ναυάγιο φαλαινοθηρικού του Ναντάκετ, της αρμάδας τέτοιων σκαφών που όργωναν τις θάλασσες τον 19ο αιώνα, όταν το μικρό νησί της Μασαχουσέτης είχε αναδειχθεί σε διεθνή πρωτεύουσα της φαλαινοθηρίας. «Τα ευρήματα από φαλαινοθηρικά είναι ελάχιστα, καθώς τα περισσότερα βυθίστηκαν στην ανοιχτή θάλασσα και συνήθως σε κλιματικά αντίξοες περιοχές», λέει ο Μπεν Σάιμονς, πρόεδρος της ιστορικής λέσχης του Ναντάκετ.Το «Δύο Αδέλφια», που ταξίδευε με προορισμό τη θάλασσα της Ιαπωνίας, μετά την εξάντληση των αποθεμάτων φαλαινών στον Ατλαντικό και σε τμήματα του Νοτίου Ειρηνικού, βυθίστηκε στις 11 Φεβρουαρίου 1823 ανοικτά της Γαλλικής Φρεγάτας. Οι ύφαλοι αυτοί, που δεν είχαν χαρτογραφηθεί επαρκώς την εποχή εκείνη, ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνοι, ενώ τη νύχτα της βύθισης του «Δύο Αδέλφια» ο Πόλαρντ δεν μπορούσε να βασιστεί στα άστρα, λόγω της έντονης νέφωσης. Το ναυάγιο εντοπίσθηκε χάρη στα μεγάλα σκουριασμένα καζάνια, όπου το πλήρωμα έβραζε το λίπος της φάλαινας για να φτιάξει λάδι. Η φαλαινοθηρία ήταν αποτρόπαιη, τόσο για τις φάλαινες, που αλιεύθηκαν μέχρι εξαφάνισης, όσο και για τα κακοπληρωμένα πληρώματα των φαλαινοθηρικών.Μετά το ναυάγιο του «Δύο Αδέλφια», ο Πόλαρντ επέστρεψε στο Ναντάκετ, όπου γνώρισε τον πρώην φαλαινοθήρα και τότε τελωνειακό Μέλβιλ το 1860. Ο Μέλβιλ δεν γνώρισε συγγραφική φήμη παρά λίγα χρόνια πριν από τον θάνατό του το 1891, ενώ έγινε φίλος με τον Πόλαρντ, που πέθανε το 1870 στο αγαπημένο του Ναντάκετ.


Herman Melville

ΠΗΓΗ:http://www.kathimerini.gr